آشنایی بهتر با سند چک؛ چگونه از این سند اقتصادی استفاده کنیم؟ - وبلاگ سوئیچ دستی

به گزارش وبلاگ سوئیچ دستی، چک (Cheque) وسیله ای دنیای برای پرداخت است، به همین دلیل تلاش می گردد که در دنیا شکل و ماهیتی یکسان داشته باشد. از این رو، قصد داریم شما را با بخش های مختلف یک برگه چک، انواع چک و نحوه استفاده از آن بهتر آشنا کنیم.

می دانیم که امروزه کمتر کسی است که با امور بانکی و چک سرکار نداشته باشد بنابراین آشنایی با قوانین و مقررات چک برای عامه مردم لازم و لازم است. در مطالب ذیل با ساده ترین تعاریف بخش های مهم و مورد احتیاج یک چک در کار های روزمره مردم تشریح می گردد. پس در ادامه با ما همراه باشید.

تعریف چک

در یک تعریف ساده و روشن، چک سندی است که صاحب حساب با صدور آن می تواند شخصا یا با دادن آن به فرد دیگر از حساب خود پول برداشت کند. این سند اقتصادی برگه ای تاریخ دار و دارای ارزش اقتصادی است که معمولا شخص صادر کننده برای خرید در حال و پرداخت در آینده از آن استفاده می نماید. در واقع در سیستم ابتدایی، چک وسیله ای برای پرداخت بدهی به صورت حال بود. اما با گذشت زمان و تغییر و تقاضای عرف جامعه و معاملات باعث شد چک برای پرداخت در آینده نیز مورد استفاده قرار گیرد. با گسترش عملیات بانکی سند چک به یکی از مهمترین وسایل دریافت و پرداخت وجه تبدیل شد و می توان گفت: تا حدودی جایگزین پول در معاملات و روابط تجاری مردم شده است.

چک همواره با بانک در ارتباط است و فقط بانک ها هستند که می توانند دسته چک یا دفترچه چک را به مشتریان خود بدهند. بانک های دولتی، چون ملی، ملت، کشاورزی، صادرات و .. و بانک های خصوصی مثل سامان، پاسارگاد، قوامین، انصار و.. از این قبیل اند. نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که موسسات اقتصادی و اعتباری و موسسات قرض الحسنه بانک محسوب نمی شوند، هر چند که این موسسات فعالیت و عملیات بانکی دارند، اما دفترچه ها و چک هایی که به مشتریان خود می دهند شامل قانون صدور چک نمی شوند و بنابراین از امتیازات ویژه آن محروم هستند.

بخش های مختلف یک برگه چک

برای این که چک سندی قانونی و الزام آور محسوب گردد، صادرکننده باید تمام بخش های زیر را کامل کند:

1. شماره مسلسل: شماره چاپ شده بر روی چک، که هر برگ شماره ای منحصر به خود دارد و بدون تکرار است.
2. شماره حساب: شماره حساب بانکی که شخص در آن بانک حساب دارد و برای آن حساب دسته چک می گیرد و روی همه برگه های چک چاپ شده است. (قبلا به صورت مهر بود و خود صاحب حساب هنگام صدور چک بر برگه مهر شماره حساب را می زد).
3. تاریخ پرداخت: تاریخی که موعد پرداخت مبلغ چک را نشان می دهد و باید به حروف و رقم نوشته گردد.
4. گیرنده چک: در این قسمت نام شخصی را که چک را دریافت می نماید اعم از فرد، شرکت یا موسسه قید می گردد. اصولا برای استفاده چند باره از چک یا اصطلاحا خرج کردن آن از واژه حامل در قسمت گیرنده استفاده می گردد که با این ویژگی چک هر شخصی که چک در دست اوست می تواند وجه چک را دریافت کند.
5. مبلغ چک: آن وجهی که می خواهد بپردازد به حروف و رقم (به ریال) در پایین برگه چک نوشته می گردد.
6. امضای چک: هر چک بدون امضای صاحب حساب هیچ ارزشی برای دریافت کننده آن ندارد و صاحب حساب امضایی می نماید که در سیستم بانکی آن امضا به نام آن شخص از قبل ثبت شده و باهم مطابق دارد.

انواع چک

• چک عادی: چک هایی که مطابق قانون صدور چک صاحب حساب صادر نموده و به طلبکار خود یا سایر افراد می دهد، (دستور پرداخت چک بر عهده بانک توسط صادر کننده).
• چک تضمین شده: این نوع چک دو صورت دارد، اول، چک تضمین شده بانک ملی که توسط بانک ملی بر عهده خود بانک یا یکی از شعب آن به تقاضای مشتری صادر و وجه آن توسط همان بانک تضمین می گردد. باید بدانیم این چک منحصرا متعلق به بانک ملی است. دوم، چک تضمین شده قانون صدور چک مصوب 1382. تفاوت چک تضمین شده با چک عادی در صادر کننده آن است که در چک عادی، صادر کننده صاحب حساب است؛ اما چک تضمین شده را بانک به درخواست مشتری صادر می نماید.
• چک مسافرتی یا تراول چک: در حال حاضر از وصف چک بودن خارج شده اند و در حکم اسکناس هستند (اصطلاح عام آن پول درشت با مبالغ 50 هزار تومان و 100 هزار تومان و...).

آشنایی با دو اصطلاح مهم

• تعریف چک در وجه حامل:

  چک در وجه حامل چکی است که صاحب حساب در هنگام، به هر کس که بخواهد بدهد (بدون قید نام شخص، شرکت، موسسه) کلمه حامل را در محل گیرنده چک می نویسد. مزیت چک در وجه حامل انتقال بدون تشریفات آن است یعنی فقط با دست به دست کردن چک می توان آن را به دیگری انتقال داد، بنابراین به امضای انتقال دهنده احتیاجی ندارد (گردش چک، خرج کردن چک). اما باید دانست که حامل بودن چک خطر هایی نیز دارد. از آن جایی که چک در دست هر شخص باشد همان فرد مالک آن محسوب می گردد، در صورت گم شدن یا به سرقت رفتن، چک از سوی فرد پیدا کننده و یا دزد نیز قابل وصول است.

• ظهر نویسی یا پشت نویسی چک: پشت نویسی چک با اهداف مختلفی صورت می گیرد که می توان به ظهر نویسی برای انتقال، ضمانت و وکالت اشاره نمود. معمولا پشت نویسی چک برای انتقال آن به دیگری است و در مواقعی است که آن چک در وجه شخص معینی نوشته و صادر شده باشد. در این صورت احتیاج به دو امضا دارد. ظهر نویسی برای ضمانت وقتی است که اعتبار صادر کننده برای دارنده چک مورد تردید باشد. برای مثال زمانی که در معامله ای به ضامن احتیاج باشد، شخصی پشت چک را امضا می نماید که در صورت عدم پرداخت چک توسط صادر کننده آن فردی که چک را به عنوان ضمانت پشت نویسی نموده مبلغ را پرداخت کند. در انتها باید اشاره کنیم که پشت نویسی با عنوان وکالت وقتی است که دارنده چک پشت ورقه چک با قید نام فلان شخص او را نماینده یا وکیل خود برای دریافت وجه معرفی می نماید یعنی حق وصول چک خود را به دیگری می دهد.

گروه حقوقی وبلاگ سوئیچ دستی